डिसेंबर मध्ये कापूस दर वाढतील का? पहा सविस्तर
सध्या कापूस उत्पादक शेतकऱ्यांचे लक्ष बाजारभावाकडे लागले आहे, कारण कापसाचे दर हमीभावापेक्षा (₹८११०) किमान एक ते सव्वा हजार रुपयांनी कमी आहेत. देशभरात कापसाचा सरासरी बाजारभाव ₹६८०० ते ₹७१०० च्या दरम्यान असून, महाराष्ट्रात हा दर ₹७३०० पर्यंत दिसत आहे. उत्तर भारतातील कापसाची गुणवत्ता चांगली असल्याने तिकडे दर काहीसे अधिक (₹७००० ते ₹७५००) आहेत. विशेष म्हणजे, कापसाच्या दराला आधार देणारे सरकीचे दर मात्र सरासरी ₹३३०० ते ₹३५०० च्या दरम्यान टिकून आहेत. पावसामुळे सरकीच्या गुणवत्तेवर परिणाम झाल्याने व्यापारी सध्या सरकीला चांगला दर देत आहेत, ज्यामुळे कापसाच्या बाजाराला थोडाफार आधार मिळत आहे.
केंद्र सरकारने सुरू केलेल्या सीसीआयच्या (CCI) खरेदीने कापूस बाजाराला आधार देण्याचा प्रयत्न केला आहे. देशभरात ५७० हून अधिक केंद्रांवर खरेदी सुरू असून, महाराष्ट्रातही १३४ केंद्रांवर कापूस खरेदी झाली आहे. आतापर्यंत देशभरात ५ लाख टनांच्या आसपास कापसाची खरेदी झाली आहे, ज्यात महाराष्ट्राचा वाटा ४० हजार टन आहे. सर्वाधिक खरेदी तेलंगणामध्ये (२ लाख टन) झाली आहे, याचे मुख्य कारण म्हणजे तेथील कमी बाजारभाव, कापसाचे झालेले कमी नुकसान आणि राज्य सरकारच्या पाठपुराव्यामुळे खरेदीला मिळालेला वेग.
दरम्यान, कापूस बाजारावर आंतरराष्ट्रीय घडामोडींचा थेट परिणाम होत आहे, कारण सरकारने ३१ डिसेंबरपर्यंत कापूस आयात खुली ठेवली आहे. यामुळे जागतिक बाजारातील दरांचे चढ-उतार देशातील दरांवर प्रभाव टाकणार आहेत.
सध्या बाजारात आवक वाढत असूनही, देशातील कापूस उत्पादन घटल्यामुळे दरांमध्ये काहीशी स्थिरता दिसून येत आहे. तथापि, ३१ डिसेंबरपर्यंत कापसाच्या दरात फार मोठी सुधारणा होण्याची शक्यता कमी आहे. या काळात सीसीआयची खरेदी वेगाने वाढल्यास खुल्या बाजाराला नक्कीच आधार मिळू शकतो. याव्यतिरिक्त, भारत आणि अमेरिका यांच्यातील प्रस्तावित व्यापार कराराकडे देखील लक्ष आहे.
जर अमेरिकेने भारतीय कापड आयातीवरील शुल्क कमी केले, तर कापड निर्यातीला मोठी चालना मिळून देशातील कापूस बाजाराला चांगला आधार मिळू शकेल. ३१ डिसेंबरनंतरचे सरकारी धोरण स्पष्ट झाल्यावर पुढील दरांचा अंदाज बांधणे शक्य होईल.
जे शेतकरी ३१ डिसेंबरपूर्वी कापूस विकू इच्छितात, त्यांच्यासाठी तज्ज्ञांनी हमीभावाने (₹८११०) विक्री करण्याचा पर्याय फायदेशीर ठरू शकतो, असा सल्ला दिला आहे. सध्याचा खुल्या बाजारातील दर हमीभावापेक्षा खूपच कमी असल्यामुळे, पुढील काळात दर थोडे सुधारले तरी ते हमीभावाच्या पातळीपर्यंत पोहोचण्याची शक्यता कमी आहे. त्यामुळे, तातडीने विक्री करायची असल्यास हमीभाव हाच अधिक सुरक्षित आणि फायदेशीर पर्याय ठरू शकेल.
